Water Quality Standards and Evaluation in Turkey

me Suyu Kalitesine Genel Bak Mevcut me Suyu Parametrelerinin De erlendirilmesi T rkiye ye zg Kirleticilerin me Suyu Standartlar A s ndan De erlendirilmesi T rkiye ye zg Bitki Koruma r nlerinin me Suyu Standartlar A s ndanDe erlendirilmesi Belediyelere li kinDe erlendirmeler

ME SUYU KALTES Organik kimyasallar n yaban hayat zerindeki etkisi ve insanlar zerindeki toksik ve kanserojen etkisi Metallerin ve baz organik kimyasallar n kontrol 1960 lardan g n m ze Kolera, tifo gibi patojenler a s ndan 1950 ler

A1 (K) S n flar na G re Su Kalite Standartlar A1 (Z) A2 (K) 5,5-9 50 A2 (Z) A3 (K) 5,5-9 50 A3 ()Z 1 pH 2 Renk (filtrasyon sonras ) (Pt-Co Birimi) 3 Toplam ask da kat madde (AKM) (mg AKM/L) 4 S cakl k ( C) 5 letkenlik (20 C de) ( S/cm) 6 Koku (25 C de seyrelme fakt r ) 7* Nitrat (mg NO3/L) 8 Flor r (mg F/L) 9 Al minyum (mg Al/L) 10 z nm demir (mg Fe/L) 11 Mangan (mg Mn/L) 12 Bak r (mg Cu/L) 13 inko (mg Zn/L) 14 Bor (mg B/L) 15 Kobalt (mg Co/L) 16 Nikel (mg Ni/L) 17 Arsenik mg As/L 18 Kadmiyum (mg Cd/L) 19 Toplam krom (mg Cr/L) 20 Kur un (mg Pb/L) 21 Selenyum (mg Se/L) 22 Civa (mg Hg/L) 23 Baryum (mg Ba/L) 24 Siyan r (mg Cn/L) 25 S lfat (mg SO4/L) 26 Klor r (mg CI/L) 27 Anyonik y zey aktif maddeler (Metilen mavisine aktif maddeler) (mg MMAM/L) 6,5- 8,5 10 25 22 1000 3 25 0,7-1 0,3 0,1 0,05 0,02 0,5 1 0,01 0,02 0,01 0,001 20 ( ) 100 ( ) 200( ) 25 ( ) 22 1000 10 25 ( ) 22 1000 20 25 ( ) Kalite S n f Ar tma S n f 50 ( ) 1,5 50 ( ) 50 ( ) 0,7-1,7 0,3 1 0,1 0,05 1 1 0,02 0,05 0,7-1,7 1 1 1 1 1 1 0,2 0,2 0,05 0,001 0,3 2 A1 basit fiziksel ar tma ve dezenfeksiyon 0,05 ( ) 3 5 5 A2 fiziksel ar tma, kimyasal ar tma ve dezenfeksiyon 0,05 0,005 0,05 0,05 0,01 0,001 0,1 0,05 250 0,05 0,005 0,05 0,05 0,01 0,001 1 0,05 250 ( ) 0,1 0,005 0,05 0,05 0,01 0,001 1 0,05 250 ( ) 0,001 0,0005 0,0005 0,0005 A3 fiziksel ve kimyasal ar tma, ileri ar tma ve dezenfeksiyon 150 200 0,2 150 200 0,2 150 200 0,5 28 Reaktif fosfor (Ortofosfat ve kolay hidroliz olabilen kondanse fosforlar) (mg P/L) 0,4 0,7 0,7 29 Fenoller (mg C6 H5OH/L) 30 Hidrokarbonlar (mg/L) 31 Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (mg/L) 32 Toplam pestisit (mg/L) 33 Kimyasal oksijen ihtiyac (KO ) (mg O2/L) 34 z nm oksijen doygunluk oran (%) 35 Biyokimyasal oksijen ihtiyac (BO 5) (Nitrifikasyon prosesi engellenmi ) (mg O2/L) 36 Toplam kjeldahl azotu (mg/L) 37 Amonyak azotu (NH3-N) (mg N/L) 38 Toplam organik karbon (TOK) (mg C/L) 39 Toplam koliform (37 C de) (EMS/100 mL) 40 Fekal koliform (EMS/100 mL) 41 Fekal streptokok (EMS/100 mL) 0,001 0,05 0,0002 0,001 0,001 0,005 0,2 0,0002 0,0025 0,01 0,5 0,1 1 0,001 0,005 15 >70 <3 1 0,05 5 50 20 20 30 >50 <5 2 1 8 5.000 2.000 1.000 40 >30 <7 3 2 12 50.000 20.000 10.000 1,5 4( ) K: K lavuz de er, Z: Zorunlu de er; : stisnai iklimsel ya da co rafik artlar, 5

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELER N N DE ERLEND R LMES

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES Estetik/i letme/ ebeke a s ndan belirlenen limitleri, sa l k a s ndan belirlenen limitlerin alt nda kalan nsan sa l na direk olumsuz etkisi olan parametreler ya da sa l a direk etkisi bulunmayan parametreler K NC L NCEL KL LER B R NC L NCEL KL LER (18 parametre) (16 parametre)

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER (16 ADET) K NC L NCEL KL LER (18 ADET) Nitrat (mg NO3/L) Flor r (mg F/L) pH Renk (filtrasyon sonras ) (Pt-Co Birimi) Bor (mg B/L) Toplam ask da kat madde (AKM) (mg AKM/L) Kobalt (mg Co/L) S cakl k ( C) Nikel (mg Ni/L) letkenlik (20 C de) ( S/cm) Arsenik mg As/L Koku (25 C de seyrelme fakt r ) Kadmiyum (mg Cd/L) Al minyum (mg Al/L) Toplam krom (mg Cr/L) z nm demir (mg Fe/L) Kur un (mg Pb/L) Mangan (mg Mn/L) Selenyum (mg Se/L) Bak r (mg Cu/L) Civa (mg Hg/L) inko (mg Zn/L) Baryum (mg Ba/L) S lfat (mg SO4/L Siyan r (mg CN/L) Klor r (mg CI/L) Anyonik y zey aktif maddeler (Metilen mavisine aktif maddeler; MMAM) (mg MMAM/L) Toplam fosfor (mg P/L) Fenoller (mg C6 H5OH/L) Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (mg/L) Toplam pestisit (mg/L) z nm oksijen doygunluk oran (%) Amonyak azotu (NH3-N) (mg N/L Toplam organik karbon (TOK) (mg C/L)

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER Arsenik Genel zellikleri Arsenik g m -beyaz renkte, k r lgan, kristal yap da,yar -metal kat bir kimyasal elementtir. Bak r,kur un, inko, demir, mangan, uranyum ve alt nmadenlerinde yap lani lemler neticesinde i me suyu kaynaklar nda bulunabilir. Kur unsuz pil, seramik, boya, ila , cam ve elektronik ekipmanlar i in ala m yap m ile meyve bah elerinin ve pamuk tarlalar nda pestisit olarak kullan lm olup, g n m zde yaln zca organik arseni in pamuk i in kullan m naizin verilmektedir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER Arsenik Genel zellikleri Do ada genel olarak -3, 0, +3, +5 oksidasyon formunda ve o unlukla s lf rler, metal arsenitler ya da arsenatlar halinde bulunur. Yer st sular nda daha ok arsenat (+5) formunda bulunurken, yeralt sular nda anaerobik ko ullarda ise daha reaktif ve toksik olan arsenit (+3) formunda g r l r. Arsenik, suda do al olarak 1-2 g/L konsantrasyonlarda g r lse de, do al kaynakl olarak (volkanik kayal klar vs.) bu konsantrasyonlar n ok zerine (12 mg/L) kmas da m mk n olabilmektedir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER Arsenik Sa l k zerine Etkileri nsan v cuduna arsenik al m en ok i me sular vas tas ile ger ekle mektedir. Arsenik formlar ndanarsin en toksik formdur ve onu arsenit, arsenat ve organik bile ikleri takip eder. lksemptomlar kar na r s , kusma, ishal, kas a r s , halsizlik, cilt k zarmas , eller ve ayaklardaki hissizlik ve kar ncalanma, kaslarda kramp ve sivilce gibi d k nt lerdir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER Arsenik Sa l k zerine Etkileri Bir ay i inde ise el ve ayaklarda uyu maya ilave olarak yanma, palmoplanter hiperkeratoz (ciltte g r len bir rahats zl k),t rnaklardaMees in izgileri, motor ve duyusal tepkilerde gerileme gibi semptomlar g r lebilir. Kronik arsenisizm i aretlericilt lezyonlar , periferik n ropati, cilt kanseri, mesane ve akci er kanseri ile periferik arter hastal olup, arsenikle kirlenmi i me sular n t ketenlerde g r lmektedir. WHO taraf ndanar tmaperformans ve analitik l lebilirlik a s ndan ge ici olarak 0,01 mg/L de eri limit de er olarak belirlenmi tir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER Arsenik Analiz ve Ar tma Y ntemleri Arsenik, ICP-MS y ntemiyle 0,1 g/L, atomik adsorpsiyon spektrometresi ile 2 g/L hassasiyette l lebilir. Arsenit (+3), pH 6-9 aras nda n tr y zey y k ne sahiptir ve bu hidrofilik form kolay giderilemez. Arsenat (+5) ise do al pH de erlerinde negatif y zey y k ne sahiptir ve etkin ekilde giderilebilir. Bu sebeple arsenik gideriminde ilk ad m oksidasyon ile arsenit formunu arsenata evirmektir. Oksidasyon i lemi i in klor, permanganat, ozon ve klor dioksit etkili oksidantlard r. Ancak havaland rma ve kloraminler arsenitin oksidasyonu i in etkin y ntemler de ildir. Oksidasyon i leminden sonra koag lasyon/filtrasyon, aktif alum, iyon de i imi, ters osmoz ve kire le yumu atma ile giderim yap labilir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER Arsenik Analiz ve Ar tma Y ntemleri kt rme: Demir klor r ile % 81-100, alum ile % 85-92 aras nda giderim sa lanabilir. Direk filtrasyon: oksidasyon/filtrasyon ve koag lasyon/filtrasyon y ntemleri arsenik gideriminde olduk a etkilidir (% 75-90). Membran prosesi: Nanofiltrasyonla arsenat giderimi % 90 ve zeri, arsenit giderimi ise % 10 oranlar ndakalm t r. Ters osmozla ise bu oranlar arsenat i in % 95 ve zeri, arsenit i in ise % 65 civarlar nda olmaktad r.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES B R NC L NCEL KL LER Arsenik Analiz ve Ar tma Y ntemleri Adsorpsiyon: Adsorbsiyonla arsenik gideriminde etkili olan fakt rler pH, adsorbantlar n n ar t m ve suda bulunan di er iyonlar ve organik bile iklerdir. yonde i imi: Arsenikle kirlenmi do al yer alt suyu tipik olarak y ksek pH dad r. Bu da iyon de i imine,di er metotlara g re, avantaj sa lamaktad r. Arsenat formunu iyon de i imi y ntemi ile gidermek m mk nken, arsenit i in bu y ntemle giderim s z konusu de ildir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES K NC L NCEL KL LER Bak r Genel zellikleri Su kaynaklar nda,kayalar na nmas ya da end striyel kaynakl olarak g r lebilir. Do al su kaynaklar nda genellikle d k konsantrasyonlarda bulunmaktad r. Ar t lm i me suyunda ise bak r ve pirin borulardan kaynakl olarak g r lebilir. 1 mg/L zerindeki konsantrasyonlarda ama r ve s hhi tesisat gere lerinde lekelenmelere konsantrasyonlarda ise suya istenmeyen ac bir tat verir. Daha y ksek konsantrasyonlarda (4-5 mg/L) suyun rengi de de i ime (mavi/mavi-ye il) sebep olabilir; 2,5 mg/L yi a an u rayabilmektedir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES K NC L NCEL KL LER Bak r Sa l k zerine Etkileri Besin olarak gerekli bir elementtir. Eksikli indekans zl a, iskelet bozukluklar na, sinir sistemi bozulmas na ve reme anormalliklerine sebep olur. Y ksek dozlarda bak ral m nda ise, sindirim sistemi rahats zl klar (bulant yla birlikte), karaci er ve b brek hasarlar gibi etkilere sebep olabilir. WHO taraf ndan 2003 y l nda insan sa l i in tespit edilen s n rde er 2 mg/L dir.

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES K NC L NCEL KL LER Bak r Analiz ve Ar tma Y ntemleri Atomik absorpsiyon spektrofotometresi (0,5 g/L) ve iyon kromotografisi (0,02-0,1 g/L) y ntemleri ile analiz edilebilmektedir. Koag lasyon/filtrasyon, iyon de i tirme, kire le yumu atma, ters ozmos gibi ar tma prosesleri ile giderilmesi m mk nd r. Bu y ntemlerin bak r giderim verimleri; o Koag lasyon/filtrasyon: % 60-95 o yonde i im: % 95 o Kire le yumu atma: % 90-96 o Ters ozmos: % 90-99

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES A1, A2 ve A3 SINIFLANDIRMASI A1 A2 A3 basit fiziksel ar tma ve dezenfeksiyon fiziksel ar tma, kimyasal ar tma ve dezenfeksiyon fiziksel ve kimyasal ar tma, ileri ar tma ve dezenfeksiyon Havaland rma Direk filtrasyon Son klorlama Konvansiyonel Ar tma Prosesleri n klorlama Havaland rma Koag lasyon Durultma Filtrasyon Son klorlama leri Ar tma Prosesleri (konvansiyonel proseslere ilave olarak ) leri oksidasyon (klordioksit, ozonlama vb.) Adsorpsiyon Aktif Karbon Elektrodiyaliz Kire le Yumu atma yon de i tirme Membran Prosesleri (MF, NF, UF, TO)

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES A1, A2 ve A3 SINIFLANDIRMASI Arsenik rne i 0,05 de eri 1984 y l nda WHO nun belirledi i de er ve 1993 de bu de er 0,01 e d r lm t r. USEPA, Avustralya, Japonya da da 0,01mg/Llimit de er olarak kabul edilmi tir. Y netmelikte ge en 0,05 mg/L de eri g ncellenerek 0,01 mg/L de eri kabul edilmi tir. A1 0,01 Konvansiyonel olarak; demir klor r ile % 81-100 ve alum ile % 85-92 A2 de erinden A1 de erine ula mak i in giderim verimi >% 80 (en ihtiyatl kabulle) al narak, A2 de eri 0,05 mg/L olarak hesaplanm t r. A2 0,05 Nanofiltrasyonla arsenat giderimi % 90 ve zeri, ters osmozla ise bu oran % 95 ve zeri oldu undan; leri ar tma y ntemleriyle giderim verimi > % 80 kabul ile A3 0,25 mg/L hesaplanm t r. A3 0,25

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES A1, A2 ve A3 SINIFLANDIRMASI Baryum rne i WHO taraf ndan insan sa l i in 0,7 mg/L limit de er belirlenmi olup, USEPA ve Avustralya n n i me suyu i in belirledi i de er 2 mg/L dir. K lavuz de er hesaplamas nda yeterli ve g venilir veri olmad ndan, ilave bir katsay kullanan WHO, belirledi i de erin olduk a ihtiyatl oldu unu ifade etmektedir. Y netmelikte uygulanan 0,1 mg/L de eri g ncellenerek, ihtiyatl kabul edilen 0,7 mg/L ile de i tirilmi tir. A1 0,7 A1 = A2=0,7 mg/L olarak kabul edilmi tir. Konvansiyonel olarak ar t m m mk n olmad ndan; A2 0,7 Kire le yumu atma (> % 90) ve iyon de i imi (% 95) y ntemleriyle etkin bir giderim sa lanabilir. leri ar tma y ntemleriyle giderim verimi > % 80 kabul ile A3 3,5 mg/L hesaplanm t r. A3 3,5

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND R LMES A1, A2 ve A3 SINIFLANDIRMASI Kobalt rne i Literat r taramalar nda i me suyu i in herhangi bir standarda rastlanmam t r. 1 mg/kg (NOAEL) de eri zerinde olumsuz etkilerin g zlenebilece i bilgisinden yola karak limit de er hesaplamas yap lm ve 0,06 mg/L de eri bulunmu tur. Y netmelikte yer alan 0,01 mg/L k lavuz de eri, sa l k a s ndan belirlenmi olan 0,06 mg/L de eri ile de i tirilerek g ncellenmi tir. A1 0,06 A1 = A2 = 0,06 mg/L olarak kabul edilmi tir. Konvansiyonel olarak ar t m m mk n olmad ndan; A2 0,06 yon de i imi (> % 99), adsorpsiyon (% 98) ve gran ler aktif karbon (% 99) y ntemleriyle etkin bir giderim sa lanabilir. leri ar tma y ntemleriyle giderim verimi > % 80 kabul ile A3 0,3 mg/L hesaplanm t r. A3 0,3

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI I. Grup Parametreler ( kincil ncelikliler) NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER pH, insan sa l n do rudan etkilememekle birlikte, i letme ve da t m ebekesi a s ndan en nemli su kalite parametrelerinden biridir. nsan sa l n do rudan etkilememekle birlikte, sudaki renk varl n n kayna iyi ara t r lmal d r. D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - pH<7 oldu unda su korozif etki yapar. -pH>8,5 oldu unda THM olu umu artar. A2: e itli kimyasallar ile pH de erini kontrol etmek m mk nd r. pH 7-8,5 5,5-9 5,5-9 Renk Yapan Baz Maddeler: -H mik asit (kahve-siyah) -F lvik asit (sar -kahve) -Toplam z nm madde -Al minyum (s t rengi) -Bak r (> 4-5 mg/L mavi/mavi- ye il) -Demir (k rm z -kahve,pas rengi) -Mangan (gri-siyah/siyah- kahve) -Mikroorganizmalar A2: koag lasyon + flok lasyon + filtrasyon ve klorlama Renk (filtrasyon sonras ) (Pt-Co Birimi) 15 75 150 A3: klordioksit, ozon, aktif karbon, UV, UF ve NF Mikroorganizmalar n ask da kat lara tutunarak ya amalar i in uygun bir ortam olu turmas nedeniyle bulant , kramplar, ishal gibi k sa d nemli belirtilere sebep olabilir. nsan sa l zerinde direkt olumsuz bir etkisi yoktur. A2: koag lasyon + flok lasyon + filtrasyon Toplam ask da kat madde (AKM) (mg AKM/L) 25 125 625 - A3: aktif karbon, MF, UF, TO - - S cakl k ( C) 25 ( ) 25 ( ) 25 ( )

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER nsan sa l zerinde direkt olumsuz bir etkisi yoktur. D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER A2: koag lasyon + flok lasyon + filtrasyon letkenlik (20 C de) ( S/cm) 2500 3000 6000 - A3: yumu atma, distilasyon prosesi, TO Sa l k zerine direk bir etkisi olmamakla birlikte suda olmas istenmeyen maddelerin/mikroorganizmalar n varl na i aret etti inden, bu maddelerin sa l k a s ndan olumsuz etkileri s z konusu olabilir. A2: koag lasyon + flok lasyon + filtrasyon + klor Koku (25 C de seyrelme fakt r ) 3 6 30 - A3: GAC ve ozonlama Akut maruziyette ba d nmesi, kusma, ishal, a z lseri, deri lseri, deri ka nt s ve eklem a r lar g r lebilir. Alzheimer hastal ile ili kilendirilen al malar da mevcuttur. -Sa l k a s ndan limit de er olarak 0,9 mg/L belirlenmi tir. -pH 4,5 alt nda ve pH 7,5 zerinde al minyum konsantrasyonu h zl ekilde artmaktad r. -Suda z nm al minyum konsantrasyonunun 0,2 mg/L de erini a t durumlarda, pH aba l olarak, ebekede al minyum hidroksit beyaz jelatinimsi formda kerek, suya s t g r n m verir. Al minyum (mg Al/L) A2: koag lasyon + flok lasyon + filtrasyon 0,2 1 5

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER Demir, 3 mg/L ve zerine kmad takdirde insan sa l na olumsuz etkisi bulunmamaktad r. D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - ama r ve seramikler zerinde leke olu mas ve tatta de i iklik 0,3 mg/L zerindeki demir konsantrasyonlar nda g r l r. A1: havaland rma + filtrasyon A2: havaland rma + kimyasal oksidasyon + durultma + yumakla t rma + filtrasyon A3: iyon de i tirme, MF, UF z nm demir (mg Fe/L) 0,3 1,5 7,5 -0,1 mg/L de erini a an konsantrasyonlarda istenmeyen tat ile borularda ve ama rlarda lekelere neden olur. -0,02 mg/L gibi d k konsantrasyonlarda su borular nda tabaka olu turabilir, bu da zamanla siyah kelti halinde birikme yapabilir. -1 mg/L zerindeki konsantrasyonlarda ama r ve s hhi tesisat gere lerinde lekelenmelere (mavi/mavi-ye il) sebep olabilir. - 2,5 mg/L yi a an konsantrasyonlarda suya istenmeyen ac bir tat verir Daha y ksek konsantrasyonlarda (4-5 mg/L) suyun rengi de de i ime u rayabilir. Y ksek konsantrasyonlarda mangan al m neticesinde olumsuz fizyolojik etkiler, zellikle n rolojik etkiler g zlemlenebilir. 0,4 mg/L konsantrasyonlar n zerinde sa l k a s ndan olumsuz etkiler g r lebilir. A1: havaland rma + n klorlama + filtrasyon Mangan (mg Mn/L) A2: n klorlama + koag lasyon+ filtrasyon 0,05 0,1 0,5 A3: ozonlama, iyon de i imi, TO, kire le yumu atma Y ksek dozlarda bak r al m nda, sindirim sistemi rahats zl klar (bulant yla birlikte), karaci er ve b brek hasarlar gibi etkilere sebep olabilir. A2: koag lasyon+flok lasyon +filtrasyon Bak r (mg Cu/L) 1 2 10 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, TO

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER 20 mg/L ye kadar olan inko seviyelerinin t ketiminde herhangi bir hastal k etkisi tespit edilmemi tir. Ancak 25 ve 40 mg/L aras ndaki ok daha y ksek konsantrasyonlarda bulant ve kusma g r lebilmektedir D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER -Son t keticinin musluk suyunda tespit edilmesi, daha ok borulardaki korozyondan kaynakl d r ve korozyon nleyici tedbirler ile kontrol alt na almak m mk nd r. -3-5 mg/L yi ge en konsantrasyonlarda, bulan kl k (donukluk) g r lebilir ve kaynat ld nda ya l bir film tabaka olu turabilir. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez inko (mg Zn/L) 3 3 15 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, TO, ED Belirli bir akut maruziyete tepki dozu hen z belirlenememi tir.Ancak y ksek s lfat seviyelerinde (600 mg/L ve zeri i in) s lfat n ishal etkisinin oldu u bilinmektedir. -Tat ve koku e ik de eri olarak 250 mg/L belirlenmi tir. - me suyu ar t m nda al minyum s lfat n kullan lmas durumunda, su kayna ndaki konsantrasyonlara ilave olarak 20-50 mg/L aras nda k suyundaki konsantrasyonlar nda art g r lebilir. -500 mg/L ve zerine kan s lfat seviyelerinin i me suyu kaynaklar nda tespit edilmesi halinde, sa l k yetkililerinin bilgilendirilmelidir. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez S lfat (mg SO4/L 250 250 1250 A3: iyon de i imi, ED, NF, TO

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER Klor r n y ksek miktarlarda uzun vadeli al m na ili kin yeterli bilgi bulunmamakla birlikte, hayvanlarda yap lan al malarda, klor r iyonundan ziyade sodyum klor rle ba lant l olarak y ksek tansiyona sebep olabilece i tespit edilmi tir D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - Klor r konsantrasyonlar n n 250 mg/L yi a mas halinde suya tuzlu bir tat verebilir. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez Klor r (mg CI/L) 250 250 1250 A3: ED ve TO Anyonik y zey aktif maddeler (Metilen mavisine aktif maddeler; MMAM) (mg MMAM/L) - me suyundaki konsantrasyonlar n n k p rmeye ya da tat problemlerine yol a mayacak seviyelerde olmas gerekmektedir. nsan sa l na etkisine dair yeterli bilgi mevcut de ildir. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez 0,5 0,5 1 A3: AC, NF ve TO Fosfor kemik ve di lerin inorganik bile eni olmas dolay s ile insan v cudu i in gerekli bir elementtir. G nl k fosfor ihtiyac miktar , kalsiyum ihtiyac yla ayn olup, al nabilecek en y ksek miktar 800 mg/L olarak belirlenmi tir. A2: koag lasyon + flok lasyon + durultma Toplam fosfor (mg P/L) 0,05 0,25 1,25 - A3: membran prosesleri nsan sa l zerinde direkt olumsuz bir etkisi yoktur. - nsan sa l zerinde direk bir etkisi olmamakla birlikte, i me suyunda d k konsantrasyonlarda olmas halinde boru ve tesisat n korozyonuna ve bu da kur un, bak r ve kadmiyum gibi metallerin konsantrasyonlar nda art a sebep olabilmektedir. Ayr ca hidrojen s lf r ve nitrit art da s z konusu olabilir. z nm oksijen doygunluk oran (%) A1: havaland rma 70 70 30 A3: ozonlama

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER Y ksek miktardaki amonyak al mlar nda, metabolizman n asit-baz dengesi bozularak glikoz tolerans etkilenir ve dokular n ins lin hassasiyeti azal r. D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - Sudaki amonya n koku e i i 1,5 mg/L dir, ancak korozyon e i i 0,5 mg/L dir A2: kimyasal oksidasyon Amonyak azotu (NH3-N) (mg N/L 0,5 1,5 4 ( ) A3: bilgi mevcut de ildir A2: koag lasyon + flok lasyon + durultma Toplam organik karbon (TOK) (mg C/L) nsan sa l zerinde direkt olumsuz bir etkisi yoktur. 5 8 12 - A3: membran prosesleri

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI II. Grup Parametreler (Birincil ncelikliler) NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER zellikle alt ayl k ve daha k k bebeklerde mavi bebek sendromuna (methemoglobinemia) ve nitrosamit/nitrosamin formlar na d n erek muhtemel kanserojenik etkiye sebep olabilir Flor r n, d k konsantrasyonlarda (min. 0,5 mg/L) di r klerine kar korumada fayda sa lad bilinmetedir. Ancak 1,5 mg/L ve zerinde di r klerine sebep olabilir. Daha y ksek konsantrasyonlarda ise (3-6 mg/L) iskelet florozisi gibi rahats zl klara sebep olmaktad r D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez Nitrat (mg NO3/L) 250 - 50 ( ) 50 ( ) A3: iyon de i imi, TO - me suyu d nda ba ka kaynaklardan al nan flor r miktar 6 mg/g n de erini ge iyorsa, 1,5 mg/L olarak belirlenen i me suyu limit de eri yerel l ekte daha d k bir de er olarak belirlenmelidir A2: koag lasyon Flor r (mg F/L) 0,5-1,5 3 15 A3: membran y ntemleri Borun toksik etkisi yeti kinlerde ba a r s , kusma, ishal, heyecan ve depresyon; ocuklarda ise daha ok havale, kanama gibi beyin zar tahribi etkileri g r l r, parmak u lar nda g r len pembe renk, bor ile zehirlenmeye i aret eden karakteristik g r n lerdir. Y ksek miktarlarda al m nda sindirim sisteminde baz rahats zl klara, karaci erde b y me ve i meye, sinir sisteminden kaynaklanan benzeri sorunlara yol a abilmektedir. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez Bor (mg B/L) 2,4 2,4 4,8 - A3: adsorpsiyon, AC, TO

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER Kobalt insan sa l i in gerekli bir element olup, insan ya am i in elzem olan vitamin B12 nin de bir bile enidir. Y ksek kobalt seviyelerinde sindirim sisteminde (bulant , kusma ve ishal) rahats zl klar ile karaci er hasar gibi olumsuz etkiler g r lebilmektedir. D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - me suyundan v cuda al nabilecek miktarlar ihmal edilebilecek seviyede oldu undan, insan sa l na ili kin bir standart belirlenmemi tir. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez Kobalt (mg Co/L) 0,06 0,06 0,3 A3: iyon de i imi, adsorpsiton, GAC, UF A2: koag lasyon+flok lasyon +filtrasyon - Y ksek pH ve y ksek bulan kl k de erlerinde nikel giderim verimi artar. Dokularda birikimi g zlenmez. Bulant , kusma, ishal, ba d nmesi, halsizlik, ba a r s , nefes kesilmesi ve ge ici k rl k gibi semptomlar g r lebilir. Nikel (mg Ni/L) 0,07 0,1 0,5 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, adsorpsiyon, TO -Arsenit (+3), pH 6-9 aras nda n tr y zey y k ne sahiptir ve bu hidrofilik form kolay giderilemez. Arsenat (+5) ise do al pH de erlerinde negatif y zey y k ne sahiptir ve etkin ekilde giderilebilir. Bu sebeple arsenik gideriminde ilk ad m oksidasyon ile arsenit formunu arsenata evirmektir. lk semptomlar kar n a r s , kusma, ishal, kas a r s ve halsizlik, cilt k zarmas , eller ve ayaklarda hissizlik ve kar ncalanma, kaslarda kramp ve sivilce gibi d k nt lerdir. Bir ay i inde ise el ve ayaklarda uyu maya ilave olarak yanma, palmoplanter hiperkeratoz (ciltte g r len bir rahats zl k), t rnaklarda Mees in izgileri, motor ve duyusal tepkilerde gerileme gibi semptomlar g r lebilir. Kronik arsenisizm i aretleri cilt lezyonlar , periferik n ropati, cilt kanseri, mesane ve akci er kanseri ile periferik arter hastal d r. A2: n klorlama + koag lasyon+ flok lasyon +filtrasyon Arsenik mg As/L 0,01 0,05 0,25 A3: kimyasal oksidasyon (permanganat, ozon, klordioksit), iyon de i imi, adsorpsiyon, NF, TO

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER Kadmiyum a rl kl olarak b breklerde birikim yapar ve insanda 10-35 y l aras uzun bir biyolojik yar lanma mr ne sahiptir. Uzun s re d k seviyede al nan kadmiyum bu birikim sebebiyle b breklerde, akci erde, karaci er ve sinir sisteminde hasara, kemiklerde hassasiyete ve kolay k r lmaya, bazen de farkl tiplerdeki kanserlere neden olabilir. me suyu ile al nan ok y ksek seviyedeki kadmiyum, mideyi tahri eder, kusma ve ishale bazen de l me dahi yol a abilir. A2: koag lasyon+ flok lasyon +filtrasyon Kadmiyum (mg Cd/L) 0,003 0,015 0,075 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, ED, NF, TO Krom III A2: koag lasyon+ flok lasyon +filtrasyon - nsan sa l na zararl olan krom formu olan krom (VI) n n l m zorlu u sebebiyle, toplam krom olarak l lmektedir. -Belirlenen limit de erin (0,005 mg/L) a lmas durumunda krom (III) ve krom (VI) n n daha ileri analizlerle ayr ayr l lmesi tavsiye edilmektedir. Krom (III) insan i in gerekli bir element olup, y ksek dozlarda v cuda al m halinde herhangi bir olumsuz etkisi g zlenmemi tir. Ancak krom (VI) n n insan v cudu i in gerekli bir element olmamas n n yan s ra, y ksek dozlarda solunmas halinde akci er kanserine sebep oldu u epidemiyolojik al malar neticesinde kan tlanm t r. A z yoluyla al m nda insan sa l na olan etkilerine ili kin yeterli bir al ma hen z olmad ndan, ge ici (ve ihtiyati) olarak limit de er belirlenmi tir. A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, ED, NF, TO Toplam krom (mg Cr/L) 0,05 0,25 1,25 Krom VI A2: koag lasyon+ flok lasyon +filtrasyon A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, ED, NF, TO

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER ocuklar ile yeti kinlerde kur un zehirlenmesinde ncelikle sinir sistemi etkilenir. Kur una maruziyet neticesinde parmaklarda, bileklerde g s zl k, kan bas nc nda art , kans zl k gibi etkiler g r lebilmektedir. Y ksek seviyedeki maruziyette ise beyin ve b breklerde ciddi hasarlara hatta l me neden olabilir. IARC inorganik kur unu insanlar i in muhtemel kanserojenik olarak kabul etmi tir. Selenyum eksikli inde Keshan hastal ad verilen ok odakl kalp kas iltihab (multifokal miyokard) ve Kaschin-Beck hastal ad verilen kondrodistrofi g r lebilmektedir. Ayr ca selenyumun antikanserojen oldu una ili kin al malar da mevcuttur.Y ksek miktarlarda selenyum al nmas durumunda sindirim sistemi ile ilgili rahats zl klar, cildin renk de i imi, di , sa ve t rnak kayb , t rnak anomalileri ve periferik sinirlerde de i iklikler g r lebilmektedir. ok y ksek sodyum selenat ya da sodyum selenit dozlar n n (kazara/isteyerek) al nmas , an nda medikal tedavinin olmamas halinde hayat tehdit edecek seviyede olabilir. Belirlenen limitlerin ok az miktarda a ld dozlar n uzun s reli al m nda dahi sa kayb ve t rnaklarda ekil bozukluklar g r lebilir D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - me sular nda genellikle 5 g/L alt ndaki de erlerde bulunur, ancak kur un tesisat olan yerlerde daha y ksek konsantrasyonlarda (> 100 g/L) g r lebilir. A2: koag lasyon+ flok lasyon +filtrasyon Kur un (mg Pb/L) 0,01 0,02 0,1 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, AC, TO -Selenitten selanata d n m yava olup, her iki formu da birlikte bulunabilir. Her ikisi de kolayl kla okside olmaz ya da indirgenemez. -Selenat n (VI) sudan koag lasyon gibi y ntemlerle giderimi, selenite (IV) g re daha zor olmas sebebiyle, selenitin selenata oksidasyonu istenmeyen bir durumdur. -Ar tma ko ullar nda selenyumun ozon, klordioksit ve kloraminler ile reaksiyona girmesi pek m mk n de ildir. -Farkl selenyum bile iklerinin toksisiteleri de farkl d r. Selenit ve selenat, selenyum s lfata g re ok daha fazla toksik etki g stermektedir. A2: koag lasyon+ flok lasyon +filtrasyon Selenyum (mg Se/L) 0,04 0,08 0,4 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, adsorpsiyon, ED, NF, TO

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER norganik civa bile ikleri b breklerde birikir ve olduk a uzun bir biyolojik yar lanma mr ne sahiptir.Akut civa zehirlenmelerinde, kanamal gastrit ve kal nba rsak iltihab n n yan s ra en b y k zarar b breklerde g r l r. Organik civa bile iklerinin kirletilmemi i me suyu kaynaklar nda bulunmas beklenmemekle birlikte, inorganik civa ile k yasland nda toksik etkileri daha ciddidir. Metil civan n ya da z n rl inorganik civaya g re ok daha y ksek olmas sebebiyle v cuttaki pek ok sisteme (beyin, omirilik, plesenta vb.) girebilmektedir. Metil civa zehirlenmelerinin ba l ca etkileri (Minamata hastal ) ise ok ciddi ve kal c n rolojik bozukluklara ve zihinsel engellere sebep olabilmektedir. Baryum kemiklerde, kaslarda, b breklerde ya da di er dokularda birikme yapmaz. Suda z nebilen baryum bile iklerinin y ksek miktarda a z yoluyla al nmas sonucunda, kalp ritminin bozulmas ve fel g r lebilir. Daha az miktarlarda ve k sa s reli ine al nan baryum neticesinde ise kusma, kar n kramplar , ishal, nefes almada zorluk, kan bas nc nda d /y kseli , y zde hissizlik ve kas g s zl gibi etkiler g zlemlenebilir. D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - me suyu kaynaklar nda civa daha ok inorganik formda bulunur. A2: koag lasyon+ flok lasyon +filtrasyon Civa (mg Hg/L) 0,006 0,03 0,15 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, AC, ED, TO A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez Baryum (mg Ba/L) 0,7 0,7 3,5 A3: kire le yumu atma, iyon de i imi, ED, TO

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER Y ksek siyan r miktarlar na k sa s reli maruziyet neticesinde, beyin ve kalp hasar , hatta koma ve l m dahi g r lebilir. Az miktarlardaki siyan r n a z yoluyla al nmas neticesinde bile, k sa s rede panzehir tedavisi yap lmad nda l mle kar la labilir.Siyan r zehirlenmesinin ilk etkileri ani ve derin solunum, nefes darl , havale (n bet) ve bilin kayb d r. Siyan r n insanlarda ya da hayvanlarda kansere sebep oldu una dair kan tlanm bir veri yoktur. D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER -Serbest siyan r i eren zeltiye klor uygulamas neticesinde, hemen siyanojen klor r olu umu g zlenir. Bu nedenle siyan r n azota okside olabilmesi i in 2 a amal bir ar tma gereklidir. lk a amada, klorlama pH 11,5 ve zerine ayarlan r. B ylece siyanojen klor r olu madan, siyan r siyanat formuna oksitlenebilir. kinci a amada ise pH 5-8 aras na indirilerek siyanat nazot gaz na oksidasyonu sa lan r. -Siyan r n klordioksit ile oksidasyonu sonucu yaln zca siyanat formu olu abilir, klordioksit siyanat oksitleyemez. -Klorofenoller genellikle ok d k konsantrasyonlarda dahi suda tat ve koku olu umuna neden olabildi inden dolay , suda toplam fenol i eri i 1 g/L konsantrasyonun alt nda olmal d r. -Klorlama noktas nda fenol konsantrasyonunun 0,002 mg/L nin alt nda olmas tavsiye edilir. - 0,2-0,3 mg/L olan klordioksit dozlamalar ile o u k t tat yapan fenolik bile iklerin par alanmas sa lanabilir. A2: k r lma noktas klorlamas Siyan r (mg CN/L) 0,2 1 5 A3: iyon de i imi, AC, TO Fenollerin y ksek konsantrasyonlarda a z yoluyla v cuda al nmas neticesinde ciddi sindirim sistemi hasar ve hatta l m g zlenebilir. Fenollerin klorla reaksiyonu sonucu olu an yan r nlerin sa l a olumsuz etkileri mevcuttur. 2,4,6-Trichlorophenol i in hayvanlar zerinde yap lan al ma sonucu lenfoma ve l semiye sebep oldu u belirlendi inden Grup 2B: insanlar i in muhtemel kanserojenik olarak, pentaklorofenol (PCP) de Grup 2B alt nda s n fland r lm t r. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez Fenoller (mg C6 H5OH/L) 0,001 0,001 0,005 A3: ileri oksidasyon (potasyum permanganat, klor dioksit, ozon), AC

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER D ER A IKLAMALAR PARAMETRE A1 A2 A3 ARITMA Y NTEMLER - me suyunda PAH ( zellikle fluoranthene) konsantrasyonlar n n ana kayna , i me suyu da t m ebekesinde borular korozyondan korumak i in kullan lan k m r katran kaplamas d r. - D k z n rl ve partik ler maddeye olan ekimi nedeniyle genellikle suda kayda de er konsantrasyonlarda g r lmez. PAH larv cut taraf ndan h zl ca adsorbe edilir ve ya da z nebilir zellikte olmalar sebebiyle ya dokular na ge ebilir. Ancak ok abuk metabolize olup, genellikle v cutta birikme yapmazlar. Di er PAH t rlerinin de kanserojen etkisi/potansiyeli olmakla birlikte en zararl s BaP olup, Uluslararas Kanser Ara t rma Kurumu (IARC) Grup 1 (insanlar i in kanserojenik) alt nda de erlendirmi tir. Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (mg/L) A2: koag lasyon+ flok lasyon+ durultma + filtrasyon 0,0007 0,004 0,02 A3: GAC -Pek ok pestisitin bozunma r nleri ve metabolitleri ana pestisite g re daha az zararl d r ancak baz lar i in benzer ya da daha fazla toksik etki s z konusu olabilmektedir. -S kl kla nehir sedimentlerinde ve ya da biyobirikimi sebebiyle besin zincirinde g r lebilirler Pestisitlerin genel olarak sa l a olan etkileri aras nda ncelikle karaci er ve b brek hasar , sinir, ba kl k ve reme sistemi fonksiyonlar nda bozukluk ve do um kusurlar say labilir. Daha az ciddi etkileri ise sinir sistemine olan ve ba d nmesi, bulant ve yorgunluk gibi spesifik olmayan semptomlar s kl kla g r l r.D k seviyeli miktarlara uzun s reli maruziyet durumunda do um kusur riskleri ve kanser riskinde art g r lebilir. A2: konvansiyonel y ntemlerle giderilemez Toplam pestisit (mg/L) 0,001 0,001 0,005 A3: GAC

MEVCUT ME SUYU PARAMETRELERNN DE ERLEND RME SONU LARI H lihaz rda yer st i me suyu kaynaklar nda izlemesi ger ekle tirilen 41 parametreden, i me suyu kalitesinin ya da i letmea s ndan g sterge parametre olarak kullan lmas n n uygun olarak g r lmedi i KO BO TKN Parametrelerinin ve T rkiye ye zg kirleticiler aras nda alt gruplar i in standart de er nerilerinde bulunulmu olan, Hidrokarbonlar parametresinin izlenmesinin gerekli olmad gerek esi ile izleme listesinden kar lmas nerilmi tir.

TRKYEYE ZG KRLETCLER VE ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES Tehlikeli Madde Kirlili inin Kontrol ne li kin Proje (TMKK) kapsam nda belirlenmi olan T rkiye ye zg 99 kirletici i in uluslararas alandaki uygulamalar taranm t r. Uluslararas alandaki uygulamalar n taramas sonucunda i me suyu standard bulunan parametreler 33 me suyu standard bulunamayanlardan hesaplama yap larak standart belirlenen parametreler 99 adet kirletici 33 Yetersiz veri sebebiyle i me suyu standard bulunamayanlardan ve hesaplanamayan parametreler 33

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES T rkiye ye zg 99 kirletici i in yap lanuluslararas alandaki uygulamalar ntaramas sonucunda 33 adet kirleticinin i me suyu standard , insan sa l na olan etkisi ve ar tma y ntemleri tespit edilmi tir. rnek; AVUSTRALYA / JAPONYA/ KANADA ( g/L) WHO ( g/L) USEPA ( g/L) Kimyasal Ad (Nihai Durum) CAS no Ar tma Y ntemi nsan Sa l na Olabilecek Etkileri Akut toksisitesi d kt r. Karaci er, b brek ya da dola m sistemi sorunlar na yol a ar. IARC Grup 2B (kanser yapma ihtimali olan)alt nda de erlendirmektedir. Kans zl k, karaci er, b brek ya da dalak hasar ve kanda de i iklikler g r lebilir. GAC ile 0,02 mg/L de erine ula labilir. Stiren; Vinilbenzen 100-42-5 20 100 Havayla s y rma y ntemi ile 0,01 mg/ L de erine ula labilir. 1,4-diklorobenzen 106-46-7 300 75 Fenitrotiyon (ISO); O,O-dimetil O-4- nitro-m-tolil fosforotiyoat Ozonlama ve ileri oksidasyon y ntemleriyle verimli giderim sa lanabilir. Boyun, kol ve bacak, solunum sistemi kaslar n etkileyen kas zay fl . 122-14-5 8 7 (Avust.) Deride de i iklik, tim s bezi problemleri, ba kl k eksikli i, reme ya da sinir sistemi sorunlar ve kanser riskinde art g zlenebilir. Poliklorlubifeniller (PCB'ler) 1336-36-3 0,5 -

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER PARAMETRE ( g/L) A1 A2 A3 CAS No ARITMA Y NTEMLER Akut toksisitesi d kt r. Karaci er, b brek ya da dola m sistemi sorunlar na yol a ar. IARC Grup 2B (kanser yapma ihtimali olan)alt nda de erlendirmektedir. GAC ile 0,02 mg/L de erine ula labilir. Stiren; Vinilbenzen 100-42-5 20 20 40 Kans zl k, karaci er, b brek ya da dalak hasar ve kanda de i iklikler g r lebilir. Havayla s y rma y ntemi ile 0,01 mg/ L de erine ula labilir. 1,4-diklorobenzen 106-46-7 75 75 150 Fenitrotiyon (ISO); O,O-dimetil O-4- nitro-m-tolil fosforotiyoat Ozonlama ve ileri oksidasyon y ntemleriyle verimli giderim sa lanabilir. Boyun, kol ve bacak, solunum sistemi kaslar n etkileyen kas zay fl . 122-14-5 7 7 35 Deride de i iklik, tim s bezi problemleri, ba kl k eksikli i, reme ya da sinir sistemi sorunlar ve kanser riskinde art g zlenebilir. Poliklorlubifeniller (PCB'ler) 1336-36-3 0,5 0,5 1 - A z yoluyla ve deriyle temasta akut toksistesi d kt r. Hayvanlar zerindeki al malarda k sa s reli maruziyette b brek ve karaci er a rl nda artma, uzun s reli maruziyette az miktarda b brek toksistesi ile kanser ve genotoksisite etkisi oldu u belirlenmi tir. Ar t m yla ilgili yeterli bir bilgi yoktur. Klorotalonil 1897-45-6 50 50 50

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER PARAMETRE ( g/L) A1 A2 A3 CAS No ARITMA Y NTEMLER UV, oksidasyon, ileri oksidasyon ve ozon gibi oksidasyon prosesleri ile AC, NF ile de verimli giderim sa lanabilir. Ancak klorla temas halinde yan r n olu turabilir. V cutta birikme yapmaz, akut etkisi; sars nt , bitkinlik, koma, kas koordinasyon bozuklu u, uzun s reli maruziyette sinir sistemi toksisitesi g r lebilir. Diazino 333-41-5 4 4 20 Hayvanlar zerinde yap lan al malarda karaci er t m rleri g zlendi inden Grup 2B alt nda de erlendirilmektedir. 0,1 g/L de eri konvansiyonel ar tma ve GAC ile sa lanabilir. DDT (toplam) 50-29-3 1 2 4 Biyoak m lasyon yapma oran d kt r. Akut etkileri, sinir sistemi zehirlenmesi sonucu, sars nt , fel ; k sa s reli maruziyette sinir sistemi toksisitesi; uzun s reli maruziyette, karaci erde, merkezi ve evresel sinir sisteminde olumsuz etkiler ve serum glukoz seviyelerinde art g r lebilir. IARC taraf ndan Grup 3 (kanserojenik olarak s n fland r lamaz) alt nda de erlendirilmektedir. me suyundan giderimiyle ilgili yeterli bilgi mevcut de ildir. Permetrin 52645-53-1 200 200 200 Dolgu kule havaland rmayla ya da GAC ile % 90 giderim sa lanabilir ve 0,001 mg/L de erine ula labilir. 1,3-diklorobenzen 541-73-1 20 20 100 Kronik toksisiteyle ilgili bilgi yoktur.

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER PARAMETRE ( g/L) A1 A2 A3 CAS No ARITMA Y NTEMLER Akut etkileri; merkezi ve evresel sinir sistemine olan etkileri, a r tela , bronkokonstriksiyon, ba a r s , kusma ve di er davran sal de i ikliklerdir. Toksisitesinin ilk etkileri karaci er ve b brekte g zlenir. IARC Grup 2B alt nda (kanser yapma ihtimali olan) alt nda de erlendirmektedir. V cutta birikme yapmaz. Sindirim sisteminde inkonun absorpsiyonunu engelleyerek inko eksikli ine sebep olabilir. Hayvanlar zerinde yap lan uzun s reli al malarda karaci er t m rlerinin olu umuna sebep oldu u, ayr ca sa kayb , ishal, kar nda i lik ve sars nt gibi etkilerin g r lebilece i belirlenmi tir. K sa s reli maruziyette, y ksek miktarlarda al mda kas spazmlar ve havale g r lebilir. ncelikli olarak etkisini merkezi sinir sistemi zerinde g sterir. Ayr ca karaci er problemlerine de sebep olur. Endrinin kanserojenik oldu una dair yeterli toksikolojik veri mevcut de ildir. Bu kimyasal n yap s na g re aktif karbonla verimli bir giderim sa lanabilir. Fentiyon 55-38-9 7 7 14 0,001 mg/L havayla s y rma y ntemi kullan larak sa lanabilir. Ayr ca GAC ile de giderimi m mk nd r. Karbontetraklor r 56-23-5 2 2 10 0,01 mg/L ozonlama ile birlikte GAC kullan m nda ula labilecek de erdir. EDTA 60-00-4 250 250 500 0,02 g/L de erine koag lasyon, GAC ya da ozonlama ile ula labilir. Klorlama ile % 30, aktif karbonla ise % 85 giderim sa lamak m mk nd r. 309-00-2 Aldrin + Dieldrin 0,03 0,04 0,2 60-57-1 0,2 g/L de erine GAC kullan larak ula labilir. Endrin 72-20-8 0,6 0,6 1,2

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER PARAMETRE ( g/L) A1 A2 A3 CAS No ARITMA Y NTEMLER Konvansiyonel y ntemlerle (koag lasyon) ve kire le yumu atma y ntemiyle giderilebilir. G m zehirlenmesinin en bilinen klinik belirtisi deride, sa ta, a zda ve g zde mavi-gri metalik renk de i imidir. Hayvan ara t rmalar nda, kalpte, karaci erde, b brekte ve dalakta birikti i g zlenmi tir. Ayr ca kan ekerini d r r ve kolesterol seviyelerini artt r r. z nebilir formdaki antimon (III) tuzlar genotoksik etkisi g r lm t r. IARC antimon trioksit i in insanlar i in muhtemel kanserojenik (Grup 2B) olarak belirlemi tir. Berilyumun a z yoluyla al m nda insan sa l na olan etkileriyle ilgili yeterli bilgi olmamakla birlikte ba rsak lezyonlar na yol a abilmektedir. IARC Grup 3 (kanserojenik olarak s n fland r lamaz) alt nda de erlendirilmi tir. Karaci er sorunlar ve kanser riski art g zlenebilir. 7440-22-4 100 200 400 G m Konvansiyonel y ntemlerle giderilemez. me suyundaki konsantrasyonlar genellikle metal borular ve tesisattan kaynakl olarak g r ld nden, bu kaynaklardaki yan r n kontrol ile ger ekle tirilebilir. Antimon 7440-36-0 3 3 3 Berilyum 7440-41-7 4 4 8 - Havaland rma ya da adsorpsiyon (GAC) ile giderilebilir. 1,1-Dikloroetan 75-34-3 30 60 120 Havaland rma ya da adsorpsiyon (GAC) ile giderilebilir. Trikloroetilen (TRI) 79-01-6 5 10 20 Azinfos-metil 86-50-0 20 20 40 - -

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES NSAN SA LI INA MUHTEMEL ETK LER PARAMETRE ( g/L) A1 A2 A3 CAS No ARITMA Y NTEMLER me suyundaki olu umu do al olarak olu an organik maddenin giderimiyle ve klor azalt m ya da alternatif dezenfektan kullan m ile minimize edilebilir. Bakteri kullan lan deneylerde mutajenik etkisi g zlenmese de baz memeli h crelerinde yap lan al malarda mutajenik aktiviteye rastlanm t r. Soluma, temas ve a z yoluyla al mda insanlar zerinde toksik etkisi mevcuttur. Ana sistemik etkisi sonucu methemoglobinemi g r l r. IARC Grup 2B (kanser yapma ihtimali olan) alt nda de erlendirilmi tir. Kloroasetik asit 79-11-8 20 20 40 Nitrobenzen 98-95-3 8 8 16 -

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES T rkiye ye zg 99 kirletici i in yap lanuluslararas alandaki uygulamalar ntaramas sonucunda i me suyu standard bulunamayan 33 adet kirletici i in limit de er hesaplamalar yap lm t r. TDI =NOAEL veya LOAEL veya BMDL UF v e veya CSAF TDI (tolerable daily intake): g nl k tolare edilebilir de er NOAEL (no-observed adverse effect level): hi bir zararl etki g r lmeyen seviye LOAEL (lowest observed adverse effect level): zararl etki g r ld en d k seviye BMDL (lower confidence limit on the benchmark dose): g sterge doz alt g ven s n r UF (uncertainty factor): belirsizlik fakt r CSAF (chemical spesific adjustment factor): kimyasal zel ayarlama fakt r

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES AZ NFOSMET L (86-50-0) T r Toksisite Toksisite Deney/G zlem De eri S resi (mg/kg) Memeli TDI =NOAEL veya LOAEL veya BMDL UF v e veya CSAF Mus musculus 3 g nl k- NOEL 16 Mus musculus 2 g nl k- NOEL 3,1 Microtus pinetorum 9 g nl k- NOEL 65,23 Tav an Rattus norvegicus 4 g nl k- NOEL 3 Rat 2 y ll k- NOEL 5 Rat 1 haftal k- NOEL 0,56 K pek Dog 2 y ll k- NOEL 3 TDI (tolerable daily intake): g nl k tolare edilebilir de er NOAEL (no-observed adverse effect level): hi bir zararl etki g r lmeyen seviye LOAEL (lowest observed adverse effect level): zararl etki g r ld en d k seviye BMDL (lower confidence limit on the benchmark dose): g sterge doz alt g ven s n r UF (uncertainty factor): belirsizlik fakt r CSAF (chemical spesific adjustment factor): kimyasal zel ayarlama fakt r

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES Burada hesaplanan TDI de eri bir sonraki form lde yerine konur. TDI =NOAEL veya LOAEL veya BMDL UF v e veya CSAF Genellikle 100 al n r TDI (tolerable daily intake): g nl k tolare edilebilir de er NOAEL (no-observed adverse effect level): hi bir zararl etki g r lmeyen seviye LOAEL (lowest observed adverse effect level): zararl etki g r ld en d k seviye BMDL (lower confidence limit on the benchmark dose): g sterge doz alt g ven s n r UF (uncertainty factor): belirsizlik fakt r CSAF (chemical spesific adjustment factor): kimyasal zel ayarlama fakt r

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES Ortalama bir yeti kin kilosu 60 kg kabul edilmi tir. Bir nceki form lde hesaplanan TDI de eri bu form lde yerine konur. Yeterli verinin olmad durumlarda % 20 kabul edilir. GV =TDI x bw x P C G nl k t ketilen i me suyu miktar 2 L kabul edilmi tir. GV (guideline value):k lavuz de er bw (body weight):v cut a rl P (fraction of the TDI allocated to drinking water): g nl k tolare edilebilir miktar n i me suyundan al nan k sm C (daily drinking water consumption):g nl k t ketilen i me suyu miktar

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES AZ NFOSMET L (86-50-0) T r Toksisite Toksisite RNEK HESAPLAMA Deney/G zlem De eri En D k Tespit Edilen Doz (mg/kg) S resi En Uzun Deney S resi Yakla m Memeli Yakla m 16 Mus musculus 3 g nl k- NOEL Mus musculus 2 g nl k- NOEL 3,1 TDI =NOAEL veya LOAEL veya BMDL UF v e veya CSAF TDI =NOAEL veya LOAEL veya BMDL UF v e veya CSAF Tav an Microtus pinetorum 9 g nl k- NOEL 65,23 Rattus norvegicus 4 g nl k- NOEL 3 Rat 2 y ll k- NOEL 5 3 TDI =0,56 Rat 1 haftal k- NOEL 0,56 TDI = 100 = 0,03 mg/kg 100= 0,0056 mg/kg 3 K pek Dog 2 y ll k- NOEL TDI (tolerable daily intake): g nl k tolare edilebilir de er NOAEL (no-observed adverse effect level): hi bir zararl etki g r lmeyen seviye LOAEL (lowest observed adverse effect level): zararl etki g r ld en d k seviye BMDL (lower confidence limit on the benchmark dose): g sterge doz alt g ven s n r UF (uncertainty factor): belirsizlik fakt r CSAF (chemical spesific adjustment factor): kimyasal zel ayarlama fakt r

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES RNEK HESAPLAMA En D k Tespit Edilen Doz En Uzun Deney S resi Yakla m Yakla m GV =TDI x bw x P GV =TDI x bw x P C C GV =0,03 mg/kg x 60 kg x 0,20 GV =0,0056 mg/kg x 60 kg x 0,20 2 L 2 L ?? = ?,?? ??/? ?? = 0,0336 mg/L GV (guideline value):k lavuz de er bw (body weight):v cut a rl P (fraction of the TDI allocated to drinking water): g nl k tolare edilebilir miktar n i me suyundan al nan k sm C (daily drinking water consumption):g nl k t ketilen i me suyu miktar

TRKYEYE ZG KRLETCLERN ME SUYU STANDARTLARI A ISINDAN DE ERLEND R LMES En D k De er Kabul K lavuz De er ( g/L) 4500 En Uzun S reli al ma Kabul K lavuz De er ( g/L) 438000 CAS no Kimyasal Ad (Nihai Durum) NOEL (mg/kg) NOEL (mg/kg) 1,4-diklorobenzen Fenitrotiyon (ISO); O,O-dimetil O-4-nitro-m-tolil fosforotiyoat Difenilamin Tributil fosfat 2,6-di-ter-butilfenol; 2,6-di-tersiyer-butilfenol Piren Klorotalonil Benzo(e)piren Propetamfos Linuron Diazinon Triklosan PCB 153 PCB 52 Permetrin 1,3-diklorobenzen Triadimenol; -ter-b til- -(4-klorofenoksi)-1H-1,2,4-triazol-1- etanol Fentiyon 4-Kloro-3-metilfenol; Paraklorometakresol PCB 28 2,4,6-tri-tert-butilfenol Kloroasetik asit 106-46-7 75 7300 122-14-5 6 0,1 30 0,5 122-39-4 126-73-8 450 630 7,5 10,5 450 630 7,5 10,5 128-39-2 900 15 900 15 129-00-0 1897-45-6 192-97-2 31218-83-4 330-55-2 333-41-5 3380-34-5 35065-27-1 35693-99-3 52645-53-1 541-73-1 4500 6 78 450 37,5 1,8 1440 1,8 3,6 90 12600 75 0,1 1,3 7,5 0,625 0,03 24 0,03 0,06 1,5 210 4500 2478 78 3840 37,5 540 1440 1,8 3,6 90 18000 75 41,3 1,3 64 0,625 9 24 0,03 0,06 1,5 300 55219-65-3 4800 80 7500 125 55-38-9 59-50-7 7012-37-5 732-26-3 79-11-8 4,2 2400 1,8 1500 210 0,07 40 0,03 25 3,5 4,2 6600 1,8 12000 210 0,07 110 0,03 200 3,5